Centro de Educação à Distância - CED
2003
Afstandsonderwijs in Midden en Noord Mozambique
Beira, 2003
Organisatie en Werkwijze
A.
Een NGO (ESAM in de provincie Niassa en ESMABAMA in de provincie Sofala) vraagt samenwerking met de UCM voor de (bij)scholing van de docenten die werken in de scholen die deze NGO's ondersteunen, in dit geval middelbare scholen onderbouw. Zij zorgen voor:
- de recrutering van de cursisten en voor een aantal logistieke zaken zoals een postfuntie met het ophalen en rondbrengen van didactisch materiaal en huiswerk;
- de drie contactperiodes per jaar:
- een school met lokalen waar lessen worden gegeven
- onderdak voor cursisten (in Niassa voor alle, in Sofala alleen voor degenen die geen onderdak hebben in Beira)
- eten en drinken voor cursisten
- het werven van fondsen om de kosten te dekken, zowel voor de genoemde logistieke zaken alsook voor de akademische kant van de zaak
B.
De academische zaken zijn voor verantwoordelijkheid van het Centrum:
-
recrutering en voorbereiding van de docenten
a. begeleiding bij het maken van didactisch materiaal
b. training voor de contactperiodes
c. regelmatig organiseren van seminars
- voorbereiden en realizeren van de contactlessen, bijv. lesroosters, testen, examens, transport van docenten,
- registratie van ingeleverd huiswerk, distributie daarvan naar de docenten,
- registratie van resultaten van huiswerk, testen en examens
- begeleiding van studenten en docenten
-
ontwerpen van programma's en curricula
C.
Niet onderwijskundige zaken, maar pure administratie komt ook voor rekening van het Centrum:
- contractvoorstellen maken, inclusief begrotingsvoorstellen
- de boekhouding bijhouden, d.w.z. de fondsen van de NGO's, de fondsen van NUFFIC, de fondsen van Hilfswerk Austria (experiment met electronic learning), en die van het eigen Centrum. De inkomsten en uitgaven die met al deze instellingen te maken hebben.
- Contacten onderhouden met andere instituten, zoals South African Institute for Distance Education, Universiteit van Pretoria, ICCO, Hilfserk Austria en andere.
Problemen op de werkvloer
Het nivo van kennis, begrip en vaardigheden in Mozambique
Studenten
Leerlingen hadden tot voor kort 7 jaar lager onderwijs (is veranderd naar 6), 3 jaar middelbaar onderwijs (onderbouw) en twee jaar voorbereidend wetenschappelijk onderwijs.
De omstandigheden in het land (en in vele andere Afrikaanse landen) zijn zodanig dat de leerlingen buitengewoon slecht presteren en veel meer door genade dan door prestatie welke school dan ook doorlopen. Formeel lijkt het curriculum heel wat, maar in werkelijkheid is de begripsvorming bij leerlingen uiterst gebrekkig.
Afgezien van een enkele superintelligente leerling of andere die van huis uit betere begeleiding kregen, zijn de meeste leerlingen die de twaalfde klas afmaken ongeveer op het nivo van een goede MAVO leerling in Nederland.
Dit heeft zo zijn weerslag op het te ontwikkelen onderwijskundig materiaal. We hebben programma's gemaakt voor een 'Bachelor's degree', te behalen, in deeltijd, afstandsonderwijs, na vier jaar. Over het geheel genomen is het al heel mooi als we de cursisten kunnen opwerken tot kennis, inzichten en vaardigheden die vergelijjkbaar zijn met het nivo van een goede VWO-leerling, met wat uitschieters naar werkelijk universitaire inhouden.
Docenten
Sinds enkele jaren is er een tweejarige kweekschool voor onderwijzers, die worden toegelaten na de onderbouw middelbaar onderwijs. Docenten in de bovenbouw middelbaar onderwijs worden geacht de 'pedagogische universiteit' te hebben doorlopen in het betreffende vak. Daarvan zijn er uiterst weinig en hun nivo is enigzins acceptabel. Leerlingen die de twaalfde klas hebben doorlopen en er niet in geslaagd zijn naar een Universiteit te gaan, hebben weinig andere keus dan zelf les gaan geven in de onderbouw middelbaar onderwijs, welk vak dan ook. Vrijwel alle docenten in dit schooltype behoren tot deze groep (de tevens de doelgroep is van de lopende cursussen van het Centrum). Deze docenten geven dus biologie, natuurkunde, portugees, enz. Zonder enige professionele opleiding, inhoudelijk of didactisch. Sommigen kregen een paar maanden didactische training.
Onze eigen docenten, dus zij die onze cursisten lesgeven en het materiaal moeten ontwikkelen en werk nakijken, zijn meestentijds docenten van de universidade pedagógica in Beira, enkele van Nampula; anderen werken op instituten voor middelbaar onderwijs, maar vrijwel allemaal met een graad "licenciatura". Vergelikbaar met het vroegere kandidaats. Ze hebben vier of vijf jaar aan de UP gestudeerd, examen gedaan en diploma gehaald. We probeerden vooral mensen te vinden met veel onderwijservaring. Evengoed was het nodig deze mensen intensief te begeleiden bij het maken van lesmateriaal en bij het realizeren van andere lesmethodes; een krachttoer. Maar het begon te lukken.
Het moge duidelijk zijn dat het onderwijs zich in een vicieuze cirkel bevindt, naar beneden voerend en dat het niet verwonderlijk is dat de studenten die in 1990 de universiteit binnenkwamen een beter nivo hadden dan degene die nu binnen komen.
Werknemers
Dit alles heeft zijn weerslag op de hele maatschappij waar de bedrijven en instellingen het moeten doen met slecht geschoold personeel. Welk ander project je ook bedenkt voor dit land, altijd zul je tegen deze hindernis aanlopen, nauwelijks te nemen. Dat wil niet zeggen dat er geen capabele mensen zijn, maar degene met capaciteiten moeten wel de kans krijgen zich te ontplooien, te leren, zich in te werken, en dat kost veel meer tijd dan we in Nederland gewend zijn. Je moet langdurig investeren in mensen voordat ze nuttige medewerkers worden, vooral als je een zeker nivo van meedenken verlangt.
Personele zaken van het Centrum / UCM
In 2003 was ik de enige die het Centrum bemande, maar dat gaat veranderen