Start chemie Afrika schrijfsels leuke ideeën 70 jr


Hospital central de Maputo

december 1989


Negentien uur zeven,
acht december 1989
te Maputo

Lieve Charles,
Zoals je ziet schrijf ik dit op de avond van jouw en mijn verjaardag. Verjaardag 1989, hartelijk gefeliciteerd, maar voor ons vandaag geen feest. Vanmorgen om half acht reden we in de stromende regen, naar het Hospital Central de Maputo. Die stromende regen is niet nieuw, regentijd immers, ellende, wat een regen, een grijsheid als in Nederland, en dat duurt nu al dagen. Veel buien, zwaar onweer. Omdat er weer eens ergens een electriciteitspaal is opgeblazen, naar men zegt door de 'Bandidos armados', staat de stad weer op stroomrantsoen, dus een douche of kop thee kon er hedenmorgen niet af. Het water moet worden aangevoerd via elektrische pompen. In de dagen dat het leven nog goed en zo'n bui wel leuk leek, douchte ik gewoon buiten in de stromende regen, met een zeker genoegen.
Zoals ik al zei: naar het Hospital Central. Via gangen, trappetjes en kamertjes arriveerden we op de speciale afdeling voor mensen met geld, d.w.z. buitenlanders, die met dollars kunnen betalen. Een zeer behendige zwarte verpleger gebruikte voor een bloedprik volkomen nieuwe spuiten, steriel, betrouwbaar (speciale behandeling nietwaar) en tapte een tiental mililiters bloed af, verdeelde die keurig over een aantal buisjes om standaardproeven te doen uitvoeren in het laboratorium. Na die prikpartij werden we door een verpleger in blauw, kale regenjas met gaten, weggeleid naar de afdeling Röntgenstraling. Een poosje wachten op stoeltjes in een gangetje waar andere mensen (zwarten) moesten staan, en al gauw werden we toegelaten tot de apparatuur met vriendelijke verpleger in het wit. De foto werd genomen en bleek na tien minuten wachten, mislukt. Het moest over. Borstfoto klaar. In de ganzepas met onze begeleider in regenjas, door de stromende regen, met paraplu, vruchteloos de plassen omzeilend, door de erg grote binnentuin van het Hospital Central, trappetjes, gangetjes, terug naar die eerste balie:

"We moeten een afspraak maken met dokter Zoveel, we hebben haast."
"O, nou dan moet u maandag om 10 uur terugkomen, dan is ook de uitslag van dit onderzoek binnen."

Je zult je afvragen wat ons bezielde om op de veel te vroege ochtend van mijn verjaardag in het ziekenhuis bloed te gaan verliezen. Ik zal het je uitleggen, leuk is anders.
Dit was al de derde keer dat we daar waren. De eerste keer was woensdag, juist toen de sombere donderbuien begonnen over te trekken, in paniek, nadat we eerst bij een nederlandse arts geweest waren. De tweede keer, donderdag, kon ik zelf niet met haar mee; mijn vrouw ging nu met een vriendin. Dinsdagmiddag ontdekte zij een knobbeltje in haar rechterborst. De sombere natuur dreef de spot met onze paniek.
De nederlandse arts zei het al:
"Normaal zitten tumoren dieper en meer verweven met het andere weefsel. Maar een nader onderzoek is natuurlijk wel noodzakelijk. Ik denk aan een punktie voor weefselonderzoek. Dat kan in het Hospital Central, dat kan ook in Nederland of in Zuid Afrika. Maar ik heb veel vertrouwen in ene dokter Vaz uit India die kort geleden zich hier heeft gevestigd."
Onze stemming, zo geweldig hoog aan de hemel tot voor kort, is diep gedaald. Nu en dan overvalt me een grote somberheid en deze verjaardag was slecht. De lessen zijn afgelopen, de resultaten slecht, evenals nog steeds mijn portugees. Ik versta te weinig, ik mis een aantal vrienden, ik ben doodmoe en bovenal zeer bezorgd, bang.
We hadden voor vandaag aan het eind van de middag een borrel gepland op het terras van de buren. Allerlei mensen waren uitgenodigd. Maar je weet het al: regen met pijpestelen, afgezegd dus. Als besluit van deze shit-verjaardag hebben we vanavond video gekeken, een gevoelige film: the color purple. mooi, wat te romantisch, maar dat geeft niet.
Ik maak deze brief af. Onze stemmingen wisselen, constant labiel. We spreken elkaar moed in. Gewoon doorgaan. God of de duivel vond blijkbaar dat het ons te goed ging en pest ons nu met zo'n pestknobbeltje, maar het zal blijken alleen pesterij te zijn.


In een vroege ochtend van 12 december 1989 zat mijn arme vrouw op een bankje in het ziekenhuis te wachten tot ze gehaald zou worden. Toen zij om acht uur arriveerde bleek Dr. Igor Vaz echter nog bezig met een operatie. Hij kon haar pas om half tien helpen. Wel kon ze alvast 'geprepareerd' worden, klaargemaakt voor het operatietje. Hij ging een klein stukje uit het knobbeltje weghalen. Een paar dagen later zou de uitslag komen. Ze had alle vertrouwen in dr. Vaz. die haar gerustgesteld had en bijna met zekerheid wist te zeggen dat het geen kwaadaardig gezwel was. Voor ons beiden een grote opluchting.
Vanaf haar bankje zag ze een schoonmaakster de trappen vegen, niet erg effectief. Het stof dwarrelde op om overal weer neer te vallen. Ze moest er regelmatig van niezen. Op de trappen liep verplegend personeel heen en weer met mappen of anderzins onder de arm of in de hand. Naast haar op de bank zat een oudere mevrouw te wachten. Knikkebolde.
Zelf arriveerde ik om half elf in de hoop haar behandeld en wel mee te kunnen nemen, maar ze zat nog steeds op dat bankje in de gang te wachten op de dingen die komen zouden. Ze was niet van plan onverrichter zake te vertrekken.

Ruim over elven, geprepareerd nu, werd ze weggevoerd, gekleed in groenig papier, wit papieren sokjes en een groenpapieren haardoekje, uitgesleten brancard. In hetzelfde trappenhuis op hetzelfde bankje mocht ik nu de tijd alleen doorbrengen en wachten tot Dr. Vaz klaar is met snijden en plakken.

Hoe verdoven ze dat nou? Krijgt ze wel genoeg tijd om die verdoving zijn werk te laten doen? Gebruiken ze wel steriele naalden en spullen? Nu moet blijken wat ons zo bezig hield de afgelopen week. En hoe komt ze uit die operatiekamer terug? Ziek, misselijk? opgelucht, of juist niet? Als ze nu maar opschieten. Met wat voor vreselijke zwachtels komt ze terug?
Wat voor risico's loop je hier verder allemaal? Even iets mis en dan? Toch maar beter om zoiets meteen in Nederland te laten doen? Het duurt zo lang, veel langer dan ik had gedacht. Als er nu bijvoorbeeld, om wat voor reden, bloed nodig is? Wat dan?
Het duurt te lang. Dat kan toch niet goed zijn. Het is nu al half één en nog niet klaar. Da's toch niet normaal, anderhalf uur voor alleen maar een prikje en een sneetje? Dat kan toch helemaal niet. Wat gebeurt er?

Een zuster kwam me vertellen dat de patiënt bezig was bij te komen in een apart kamertje en dat ik daar naar toe kon. Alles was beter verlopen dan gedacht. De dokter had gezien dat het een ciste was en besloot toen meteen de helft daarvan weg te halen.

"De rest doet dan het lichaam zelf,"
zei hij later. Dat was dan ook meteen de reden dat het veel langer had geduurd. De wond had hij zo keurig netjes dichtgenaaid, dat er later helemaal niets meer van zichtbaar bleef.
Je hoort wel mindere verhalen over de prestaties in de ziekenhuizen in Nederland.